Tarihi camilerde termal konfor incelemesi: Trabzon Çarşı Cami örneği / Thermal comfort analysis in historical mosques: Case study of Trabzon Çarşı mosque

Tarihi camiler kültürel olarak toplumlarda önemli bir yer tutmaktadır ve birçoğu koruma altında tescilli yapılardır. Camiler namaz vakitlerine göre aralıklı olarak kullanılmaları ve gün içerisinde farklı kullanıcı yoğunluklara sahip olmaları nedeniyle diğer binalardan farklılaşmaktadır. Tarihi cami yapılarında da diğer binalarda olduğu gibi konfor koşullarının optimum değerlerde sağlanması gerekmektedir. Optimum koşullar sağlanırken binanın enerji tüketimi de göz önünde bulundurmalıdır. Bu bağlamda Trabzon ili merkez Ortahisar ilçesinde bulunan ve bölgenin en büyük camisi olan Trabzon Çarşı Cami'sinde Fanger'in PMV modeli kullanılarak termal konfor çalışması yürütülmüştür. Çalışma dört aşamadan oluşmuş olup, bunlar deneysel ölçümler, anket çalışması, termal kamera görüntülemesi ve simülasyon aşamalarıdır. Deneysel ölçümler, Ağustos 2018 ve Şubat 2019 tarihlerinde yaz ve kış dönemi birer hafta olacak şekilde gerçekleştirilmiş, anket çalışması ve termal kamera görüntülemeleri eş zamanlı yürütülmüştür. Ölçümlerden elde edilen veriler ile IES-VE programında mevcut bina modellemesi yapılarak kalibrasyon gerçekleştirilmiştir. Tarihi taş camilerde termal konfor koşullarının iyileştirilmesi adına farklı senaryolar değerlendirilmiştir. Bu senaryolar farklı özellikte cam tipleri, çatı yalıtımı, içten duvar yalıtımı ile soğutma dönemi için doğal havalandırma senaryolarının oluşturulması şeklindedir. Alternatif senaryolardan elde edilen veriler mevcut veriler ile karşılaştırılarak caminin termal performansındaki ve enerji tüketimindeki değişim analiz edilmiştir.

Historical mosques have an important place in cultural societies and many of them are under protection. Mosques differ from other buildings because they are used discontinuously according to prayer times and have different user densities during the day. As in other buildings, comfort conditions should be ensured at optimum values in historical mosque buildings. The building's energy consumption should also be taken into account while maintaining optimum conditions. In this research, thermal comfort study was carried out by using PMV model of Fanger in Trabzon Çarşı Mosque, which is located in Ortahisar districf of central Trabzon and the biggest mosque of the region. Study consist of four stages; experimental measurements, survey study, thermal camera view and simulation. Experimental measurements were carried out in August 2018 and February 2019 for one week in summer and winter. The surveys and thermal camera were conducted simultaneously. With the data obtained from the measurements, existing model made with IES-VE program was calibrated. Different scenarios have been proposed to improve thermal comfort conditions in historical stone mosques. These scenarios consist of different types of glass, roof insulation, interior wall insulation, and natural ventilation scenarios for the cooling period. The data obtained from alternative scenarios were compared with the existing data and the changes in thermal performance and energy consumption of the mosque were analyzed.